روزنامه هم‌میهن در تاریخ ۲۳ تیرماه ۱۴۰۱ در صفحه آخر خود به مسأله قفل شدن قابلیت Safe Search گوگل، اینترنت طبقاتی و فیلترینگ و اختلالات گسترده در اینترنت پرداخت که یادداشتی از من هم در این رابطه در آن منتشر شد:

گاهی تصمیمات مسئولان به قدری عجیب است که باید مدتی بگذرد تا به ابعاد مختلف آن آگاه شویم. اما علت اکثر آنها را می‌توان بلافاصله حدس زد. می‌دانیم جستجوی امن گوگل امکانی است که برای نظارت و کنترل والدین یا مدارس بر کودکان زیر ۱۳ سال و محدودسازی آنها در نظر گرفته شده است. حالا مسئولان در ابتکار عملی نمادین و از نظر فنی مجرمانه، این قابلیت را به صورت اجباری برای همه کاربران ایرانی فعال کرده‌اند، به گونه‌ای که نمی‌توان آن را غیرفعال کرد! مصداق جدیدی از حس قیمومیتی که حاکمیت بر شهروندان خود دارد و معتقد است مردم بلوغ لازم برای مشاهده هر محتوایی را ندارند. همان رویکردی که پیش از این نیز در سیاست‌های رسانه‌ای، پدیده ممنوعیت ویدیو، پارازیت‌های ماهواره‌ای و سانسور کتاب‌ها و منابع علمی و هنری داشته است.

اما اعمال چنین رویکردی در حوزه اینترنت تبعات بسیار گسترده‌تری دارد. شاید به نظر برسد ایده محوری فعالسازی اجباری جستجوی امن گوگل، محدودسازی محتواهای پورنوگرافی برای شهروندان ایرانی باشد. اما با در نظر گرفتن این موضوع که پیش از این نیز وبسایت‌هایی که چنین محتواهایی را منتشر کرده بودند فیلتر شده بود، می‌توان حدس زد هدف، مصداق دیگر محتوای نامناسب برای کودکان یعنی صحنه‌های خشونت‌آمیز باشد. با فعال شدن این قابلیت، صحنه‌های خشونت‌آمیز مربوط به اعتراضات خیابانی نیز از نتایج جستجوی گوگل حذف می‌شود و خبرنگاران و شهروندان بسیاری از اخبار و محتواهای این حوزه را بدون استفاده از فیلترشکن نمی‌بینند. اما اگر بخواهیم با نگاهی بدبینانه هدف را تشدید سانسور در نظر بگیریم، ممکن است هدف این تصمیم مسئولان، ریپورت برخی وبسایت‌ها به عنوان محتوای نامناسب برای کودکان باشد که معمولا به صورت خودکار منجر به حذف وبسایت مربوطه از نتایج گوگل می‌شود. با این تکنیک وبسایت‌هایی که با سلیقه و نظر رسمی حاکمیت زاویه دارند می‌توانند به راحتی از نتایج جستجوی امن گوگل حذف شوند.

ما هنوز نمی‌دانیم مسئولان تصمیم‌گیر تا چه اندازه نسبت به تبعات چنین اتفاقی آگاه هستند. زیرا با اجرای قفل کودک اجباری برای همه کاربران، بسیاری از محتواهای علمی حوزه پزشکی، سلامت، روانشناسی و…، محتواهای آموزشی ویژه بزرگسالان، اخبار بین‌المللی مربوط به اعتراضات کشورهای مختلف که منجر خشونت شده است، بسیاری از فیلم‌های سینمایی نامناسب برای کودکان، و… نیز از نتایج جستجو حذف شده است. این اتفاق باعث می‌شود بیش از پیش استفاده از فیلترشکن‌ها بین اقشار مختلف مردم رایج شود که تبعات امنیتی فاجعه‌باری نیز هم برای کاربران اینترنت و هم برای حاکمیت دارد. با استفاده بیشتر از اپلیکیشن‌های فیلترشکن، علاوه بر سلب امنیت گوشی‌های شخصی، تمام داده‌های رد و بدل شده کاربران در اینترنت به سرورهای نامعلومی در خارج از کشور منتقل می‌شود و علاوه بر افزایش مخارج مصرف پهنای باند بین‌المللی برای دولت، لاگ فعالیت کاربران ایرانی و بسیاری از داده‌های رمزنگاری‌نشده به راحتی در اختیار صاحبان نامعلوم این سرورها قرار می‌گیرد. اتفاقی که ابعاد فاجعه‌بار تصمیمات مسئولان را روشن‌تر می‌کند.