تجارت‌نیوز در تاریخ ۷ آبان ۱۴۰۱ گزارشی را درباره مهاجرت فعالان استارتاپ ایران به ترکیه منتشر کرد که در آن من به سوالات مهدیه اسماعیلی، خبرنگار این رسانه، پاسخ دادم. این گزارش را عینا اینجا بازنشر می‌کنم.
به گزارش تجارت‌نیوز، طبق نتایج آخرین پیمایش‌های رصدخانه مهاجرت ایران، میل به مهاجرت در میان فعالان استارتاپی کشور در سال ۹۸ نزدیک به ۶۳ درصد اعلام شده است. حجم زیادی از این مهاجرت به کشور ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله امارات است.
اما این آمار مربوط به قبل از قطعی یک ماهه اینترنت در ایران است. با قطع اینترنت بسیاری از فعالان استارتاپی ایران اعلام کرده‌اند که می‌خواهند به ترکیه مهاجرت کنند. کشوری که شرایط اقتصادی چندان خوبی ندارد. براساس آخرین گزارش‌ها نرخ تورم ترکیه به ۸۳٫۴۵ درصد رسیده که بالاترین رقم در ۲۴ سال گذشته است. از طرف دیگر، اکوسیستم استارتاپی ترکیه هم شرایط چندان مطلوبی ندارد. اما چرا فعالان استارتاپی ایران ترجیح می‌دهند برای ادامه فعالیت به ترکیه مهاجرت کنند؟
موج مهاجرت استارتاپ‌ها به ترکیه
حامد بیدی، کارشناس فناوری درباره مهاجرت استارتاپی‌ها به تجارت‌نیوز گفت: فیلترینگ گسترده و قطعی‌های مکرر اینترنت دست به دست هم دادند تا بخش مهمی از استارتاپ‌ها در آستانه ورشکستگی قرار بگیرند و یا با تعدیل نیروی فراگیر مواجه شوند. طبیعتا در چنین شرایطی راهکار کوتاه‌مدت صاحبان کسب‌وکارها و متخصصان این حوزه، مهاجرت موقت به کشورهایی است که بتوانند حداقل‌هایی چون امنیت زیرساختی اینترنت و فیلتر نبودن شبکه‌های اجتماعی و امکان برقرای ارتباط با سایر اکوسیستم‌های استارتاپی دنیا را داشته باشند.
او ادامه داد: رصدخانه مهاجرت ایران نیز اخیرا اعلام کرده خیل عظیم مهاجرت استارتاپی‌ها به کشور ترکیه به شکل بی‌سابقه‌ای شروع شده است. بیشتر استارتاپ‌ها به دنبال این هستند که به طرق مختلف، خصوصا از طریق استارتاپ ویزا، مجوز مهاجرت به کشورهایی را بگیرند که از شرکت‌ها حمایت‌های ویژه‌ای می‌کنند تا با کمک شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر بین‌المللی بتوانند از ظرفیت و توانمندی‌هایشان به درستی استفاده کنند.
کشورهای اروپایی مختلف از جمله پرتغال، استونی، انگلیس و فرانسه و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند امارات شرایط خوبی را برای استارتاپ‌ها ایجاد کردند تا بتوانند شرکت‌های VC را مجاب به سرمایه‌گذاری (معمولا این سرمایه‌گذاری‌ها با رقم‌های بالا صورت می‌گیرد) و گرفتن اقامت آن کشور کنند. در این صورت مدیرعاملان می‌توانند به همراه تیم همراه به کشور مربوطه مهاجرت کنند.
چرا استارتاپی‌ها ترکیه را انتخاب کردند؟
بیدی با اشاره به اینکه مهاجرت به کشور ترکیه از سایر کشورها راحت‌تر است گفت: معمولا ترکیه را به دلیل راحتی مهاجرت به عنوان راهکاری کوتاه‌مدت برای برقرای ارتباطات بین‌المللی تلقی می‌کنند. از طرفی هم ممکن است بعضی زندگی دائمی در ترکیه را انتخاب کنند. زیرا ما حداقل مواردی را که برای تنفس یک استارتاپ نیاز است در ایران نداریم.
او درباره وضعیت اکوسیستم استارتاپی این کشور افزود: شرایط ترکیه اگرچه با اکوسیستم‌های استارتاپی اروپا فاصله زیادی دارد اما به دلیل وجود مواردی چون توانایی انتقال وجوه و برقراری ارتباطات بین‌المللی امکان آن به واسطه تحریم‌ها در ایران وجود ندارد و از طرفی اوضاع پایدار شرایط اینترنت، مهاجرت به این کشور منطقی به نظر می‌آید.
ضمن اینکه اکوسیستم استارتاپی ترکیه روبه رشد است و تاکنون توانسته سرمایه‌های بین‌المللی خوبی را جذب کند. مثلا اخیرا خبری راجع به استارتاپی درحوزه تحویل کالا که ۱۲ میلیارد دلارارزش‌گذاری شده است، منتشر شد. ضمن اینکه این استارتاپ در مقایسه با نمونه‌های داخلی از جمله اسنپ و الوپیک بسیار جوان‌تر است.
اتفاقات اخیر با اکوسیستم استارتاپی ایران چه کرد؟
این کارشناس فناوری درباره تاثیر اتفاقات اخیر بر اکوسیستم استارتاپی ایران گفت: با توجه به ادعاهای فعالان و متخصصان اکوسیستم استارتاپی، این اکوسیستم در ایران در آستانه مرگ دائمی است. خصوصا استارتاپ‌هایی که تعداد کارکنانشان زیر ۵۰ نفر است. این استارتاپ‌ها وابسته به درامد روزانه و ماهانه هستند و احتمالا در چنین شرایطی نتوانند از راندهای جذب سرمایه خطرپذیر، استفاده کنند. اینها شواهدی بر این است که ما در ایران در حال نزدیک شدن به پایان اکوسیستم استارتاپی هستیم.
بیدی ضمن تاکید بر اینکه اگر فیلترینگ هم قطع شود، باز هم امیدی برای بهبود این اکوسیستم وجود ندارد، ادامه داد: با وجود چنین شبکه ناپایداری کسی حاضر به صرف وقت و انرژی و البته سرمایه‌گذاری در این اکوسیستم نمی‌شود. خیلی از شرکت‌های استارتاپی که سال‌ها طول کشید تا تیم خودشان را تشکیل دهند، در این شرایط ناچار به تعدیل نیرو شدند. بنابراین برای شکل‌گیری دوباره این تیم‌ها زمان زیادی لازم است. ما به شرایط پیش از این هم برنمی‌گردیم، اگرچه آن هم شرایط مطلوبی نبود.
با وجود ناامیدی‌ها و مهاجرت‌هایی که صورت می‌گرفت، همچنان تلاش زیادی برای زنده نگه داشتن این اکوسیستم در ایران صورت می‌گرفت اما درحال حاضر به واسطه تجربه تلخ کنونی کسی حاضر به ریسک نیست.
- متن اصلی گزارش را اینجا می‌توانید ببینید.
دیدگاهتان را بنویسید